تاریخچه‌ی پول از ابتدا تا کنون

پول همواره نقش بسیار مهمی در زندگی بشر بازی کرده و در طول تاریخ به اشکال مختلفی تبدیل شده است. اگرچه دو کلمه‌ی پول و ارز به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما لازم است بدانید که مفهوم این دو کاملا متفاوت است. در ادامه این مقاله به شرح تاریخچه‌ی پول و تفاوت آن با ارز می‌پردازیم. اگرچه دو مفهوم پول و ارز متفاوت هستند با این حال در این مقاله آنها را معادل یکدیگر در نظر گرفته‌ایم. در ادامه‌ی این مقاله با ما همراه باشید تا به صورت کامل به تاریخچه پول بپردازیم و انواع روش‌های پرداختی در طول تاریخ را بررسی کنیم.

تاریخچه پول

پول چیست؟ در چه تاریخی اختراع شد؟ چه کسی پول را اختراع کرد؟ سیر تکامل پول بسیار جالب و جذاب است و داستان پیدایش آن به هزاران سال پیش بر می‌گردد. پول در گذشته اشکال مختلفی داشته است از جمله صدف، سکه‌های فلزی، پول‌های کاغذی یا رشته عبارتی الکترونیکی که توسط کامپیوتر تولید شده است. جالب است بدانید پول به خودی خود هیچ ارزشی ندارد مگر سکه‌های فلزی آن هم به این دلیل که از فلز‌های ارزشمند مانند طلا ساخته می‌شدند. اما ارزش تمامی اشکال دیگر پول به عنوان ابزار تبادل، واحد حساب و ذخیره ارزش بستگی به اهمیتی دارد که افراد برای آن قائل هستند.

پول وسیله‌ای است که می‌توانیم از آن برای مبادله و برطرف کردن نیاز‌هایمان استفاده کنیم. پول می‌تواند به عنوان واحد حساب مورد استفاده قرار گیرد، یعنی بتوان بهای یک چیز را با آن تعیین کرد و در آخر نیز می‌تواند به عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش به کار برده شود به این صورت که بتوان آن را ذخیره کرد و در طول زمان همچنان ارزش آن حفظ شود.

پول یک استاندارد پذیرفته شده توسط جامعه است که بر اساس آن قیمت اجناس مشخص می‌شود و پرداخت بهای هر چیز با آن صورت می‌گیرد. با این حال در طول زمان، کارایی و نوع پول دستخوش تغییر شده است.

اگرچه دو اصطلاح پول و ارز مشابه در نظر گرفته می‌شوند و به جای هم استفاده می‌شوند اما تئوری‌های مختلفی وجود دارد که عدم تشابه این دو را نشان می‌دهند. طبق برخی نظریه‌ها، پول یک مفهوم بین الاذهانی است. در حالی که ارز نوع فیزیکی مفهوم بین الاذهانی پول است.

بنابر این تئوری، پول قابل لمس و بوییدن نیست. در واقع در دنیای واقعی دارای نمود واقعی نبوده و صرفا در اذهان به عنوان ارزش پذیرفته شده است. اما ارز نمود فیزیکی پول است و به صورت سکه، کاغذ یا هرچیز دیگری به مفهوم پول، جان می‌بخشد. بنابراین دانستن مفهوم این دو اصطلاح و تفاوت‌های آنها بسیار مهم است.

تبدیل کالا‌های مبادله‌ای به ارز

پول، در هر شکل نقش مهمی از تاریخ زندگی انسانها را حداقل در 5000 سال گذشته بازی کرده است. مورخان بر این موضوع اتفاق نظر دارند که قبل از اختراع پول افراد از سیستم داد و ستد کالا استفاده می‌کردند.  

داد و ستد یک سیستم مبادله‌ی مستقیم کالا با کالا یا خدمات است. برای مثال، یک کشاورز ممکن بود یک کیسه گندم را با یک جفت کفش مبادله کند. با این حال رسیدن به تفاهم برای مبادله کالا امری زمان بر بود. برای مثال اگر شما می‌خواهید یک تبر را در ازای کشتن یک ماموت مبادله کنید لازم است فردی را پیدا کنید که از نظر وی کشتن یک ماموت 12 فوتی اقدامی منطقی برای دریافت تبر است. در غیر اینصورت برای مبادله لازم است فردی را پیدا کنید که در نظرش کشتن یک ماموت اقدامی منطقی باشد.

به تدریج، نوع جدیدی از پول مانند پوست حیوانات، نمک و اسلحه در کشور‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفت. این کالا‌ها به عنوان ابزاری برای مبادله مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این سیستم در سراسر دنیا گسترش یافت و حتی امروزه نیز در برخی نقاط جهان همچنان از این روش استفاده می‌شود.

در آگوست سال 2021، مورخان چینی اعلام کردند که قدیمی ترین نوع ضرب سکه را کشف کرده‌اند. ضرب کردن روشی است که در طی آن پول ساخته می‌شود. این تجهیزات در گان ژوانگ (Guanzhuang) ایالت هنان (Henan) کشور چین کشف شد که با استفاده از آن به ضرب سکه‌ها می‌پرداختند و به نظر می‌آید که اولین استاندارد ضرب سکه بوده باشد. ‌

اولین پول رسمی ضرب شده

در این زمان، کمی دور تر از چین، شاعر یونانی قرن 16 (Xenophanes) به نقل از (Herodotus) توضیح داد که اختراع ضرب سکه به قبل از میلاد مسیح در لیدیه (Lydians) بر می‌گردد. پادشاه لیدیه اقدامی انجام داد که مورخان بر این باورند اولین پول رسمی ضرب شده است. سکه‌ها از فلز الکتروم ترکیبی طبیعی از نقره و طلا ساخته شده بودند. پول لیدیه نقش مهمی در بهبود سیستم تجاری داخلی و خارجی آن داشت و لیدیه را به ثروتمند ترین امپراتوری‌های آسیای صغیر تبدیل کرد. (این روز‌ها عبارت: as rich as Croesus یعنی به ثروتمندی سیروس، اشاره به آخرین پادشاه لیدیه دارد که اولین سکه‌ی طلا را ضرب کرد.)

پول کاغذی

سیر تکامل پول بسیار پر فراز و نشیب و پر جزئیات است اما در این بخش به توضیح خلاصه آن می‌پردازیم. حمل سکه‌ها مشکلات زیادی برای بازرگانان ایجاد کرده بود و امپراتور چین راه حلی برای این مشکل ارائه داد. به این صورت که افراد دارایی‌های خود را به مراکز امانت داری که امنیت این مراکز توسط نگهبانان تامین می‌شد می‌سپرند و در قبال آن کاغذی شبیه به رسید دریافت می‌کردند که مقدار سکه‌های طلا یا نقره را با جزئیات دقیق روی آن ثبت می‌شد. جالب است بدانید جمله‌ی "جاعلان را گردن می‌زنیم" برای جلوگیری از تقلب روی آن نوشته شده بود. افراد قادر بودند در قبال ارائه این رسید‌ها به مراکز امانت داری طلا دریافت کنند. بدین ترتیب با گذر زمان این مراکز تبدیل به بانک‌های امروزی شده و رسید‌ها نیز جای خود را به پول‌های کاغذی دادند. 

ظهور جنگ‌های ارزی

استفاده از پول‌های کاغذی در اروپا سبب افزایش مبادلات بین المللی شد. بانک‌ها و سایر نهاد‌های قانون گذار شروع به خرید ارز‌های از سایر ملت‌ها کرده و بدین ترتیب اولین بازار مالی ایجاد شد. ثبات یک کشور و توانایی آن در معامله در بازار مالی رو به رشد تاثیر مستقیم بر ارزش ارز آن کشور دارد.

رقابت بین کشور‌ها گاهی تبدیل به جنگ‌های ارزی می‌شد به این صورت که کشور‌ها سعی در تغییر ارزش ارز کشور‌های رقیب داشتند. بدین ترتیب با افزایش ارزش ارز، کالا‌های کشور رقیب بسیار گران و کاهش ارزش ارز سبب پایین آمدن قدرت خرید کشور رقیب (و توانایی آن برای پرداخت هزینه‌های جنگ) می‌شد.

پرداخت های الکترونیکی

در قرن 21 پرداخت‌های  الکترونیکی و بانک‌های الکترونیک کاربرد گسترده‌ای پیدا کردند. با روی کار آمدن پرداخت‌های الکترونیکی فرآیند انتقال و دریافت پول بسیار ساده تر، سریع تر، ایمن تر شد. به علاوه کارمزد انجام تراکنش ها از این طریق به مراتب پایین تر است. با استفاده از این روش پرداخت، ارسال پول به دوستان و اعضای خانواده بسیار ساده است. سرویس‌های بسیاری نظیر گوگل پی یا اپل پی در حال تلاش برای پذیرفته شدن پلتفرم خود به عنوان روش پرداخت هستند.

ارزهای دیجیتال

در سال 2009 بیت کوین توسط فرد یا گروهی ناشناسی به نام ساتوشی ناکاموتو ایجاد و خیلی زود به استانداردی برای رمزارزها تبدیل شد. ارزش کل بازار بیت کوین در نوامبر سال 2021 به بیش از یک تریلیون دلار رسید. (اطلاعات مربوط به قیمت و ارزش بازار بیت کوین و هر رمزارز دیگری را می‌توانید در قسمت قیمت رمزارزها در سایت بیتفا مشاهده کنید). رمزارز‌ها، ارز‌هایی رمز نگاری شده هستند که در دنیای واقعی نمود فیزیکی ندارند. رمزارز‌ها مزایایی نسبت به سایر روش‌های پرداخت دارند که سبب محبوبیت روزافزون آنها شده است. برای مثال هزینه تراکنش آنها به طور قابل توجهی پایین است به علاوه با استفاده از سیستم بلاکچین تمامی تراکنش‌ها در فضایی غیرمتمرکز انجام می‌شود و برخلاف بانک‌ها کنترل کامل دارایی‌ها را در اختیار کاربران قرار دارد و بدون محدودیت می‌توانند دارایی های خود را به هر نقطه از جهان ارسال کنند. برای آشنایی بیشتر با بیت کوین می‌توانید روی کلمه بیت کوین کلیک کنید.

جمع بندی

در این مقاله به توضیح مختصر سیر تکامل پول پرداختیم، با خواندن این مقاله متوجه شدید که پول در تاریخ به اشکال متفاوتی از جمله پوست حیوانات، سکه و یا رمزارز‌ها تبدیل شده است. اگرچه روش‌های قدیمی مانند داد و ستد تقریبا منسوخ شده‌اند با این حال هنوز در مناطقی از دنیا از آنها استفاده می‌شود. با این حال پول یک مفهوم ذهنی است که توسط افراد جامعه پذیرفته شده است برای مثال بیت کوین ارزشمند است زیرا توسط جامعه‌ای مورد قبول واقع شده است. در واقع این جامعه است که به ارزها ارزش می‌بخشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تاریخچه پول می‌توانید ویدئو تاریخچه پول را مشاهده کنید.