دیفای (DeFi) یا امور مالی غیر متمرکز چیست؟

حوزه دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز، یکی از حوزه‌های جدید و جذابی می‌باشد که مدتی است افراد زیادی را به خودش جذب کرده است. دیفای، یک اکوسیستم از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز می‌باشد که بر روی شبکه بلاکچین راه‌اندازی شده است. در این حوزه، این امکان وجود دارد که امور مالی‌ای که در دنیای واقعی انجام می‌دهیم را در یک فضای غیرمتمرکز انجام دهیم. خلاصه کاری که دیفای انجام می‌دهد، همین است؛ انجام امور مالی و اقتصادی بر بستر بلاکچین. در ادامه به این مبحث جذاب می‌پردازیم و به صورت کامل با آن آشنا خواهیم شد.

دیفای چیست؟

DeFi مخفف دو کلمه Decentralized (به معنی غیر متمرکز) و Finance (امور مالی) می‌باشد. بنابراین این مفهوم را می‌توان به این صورت معنی کرد؛ امور مالی غیرمتمرکز. همانطور که در مقدمه این مقاله نیز گفته شد، امور مالی غیرمتمرکز بر روی یک شبکه بلاکچین راه‌اندازی می‌شوند، که شامل دادن و گرفتن وام، خرید و فروش دارایی‌ها، تبدیل رمز ارزها به یکدیگر و سایر امور می‌باشد.

به طور خلاصه تمام کارهایی که در دیفای انجام می‌شود، با استفاده از اپلیکیشن‌های غیر متمرکز و قراردادهای هوشمند می‌باشد (اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز یک قرارداد هوشمند هستند). همین امر باعث می‌شود هزینه‌های ایجاد محصولات مالی که در بستر بلاکچین انجام می‌شود، کاهش یابد. به عنوان مثال، سرورهای بانک که کار ذخیره اطلاعات و تراکنش‌های نقل و انتقالات را بر عهده دارند، هزینه زیادی دارد اما در DeFi، از آنجا که اطلاعات میان نودها توزیع می‌شود، علاوه بر اینکه هزینه‌ها کاهش می‌دهد، امکان و احتمال تقلب در اطلاعات را نیز غیرممکن می‌کند.

از آنجایی که شبکه‌هایی مانند اتریوم، ترون، پولکادات و بایننس اسمارت چین بستری برای ایجاد قرارداد هوشمندها ایجاد کرده‌اند، با استفاده از آنها می‌توان اپلیکیشن غیرمتمرکز را راه‌اندازی کرد.

کاربردهای امور مالی غیر متمرکز (دیفای) چیست؟

از میان عمده کاربردها و محصولات دیفای، می‌توان به موارد کلی زیر اشاره کرد:

وام‌دهی

همانطور که می‌دانید، وام دهی در سیستم‌های بانکی سنتی یک محصول مالی می‌باشد. دیفای همین موضوع که شامل Lending (وام دادن) و Borrowing (وام گرفتن) می‌باشد را بر روی بلاکچین و با استقاده از قراردادهای هوشمند (بدون هیچ واسطه ای) و در سریع‌ترین زمان ممکن انجام می‌دهد.

پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌های زیادی برای وام دهی وجود داند که به خاطر ویژگی‌هایی که دارند، بسیار محبوب هستند. در این اپلیکیشن‌ها، به احراز هویت نیازی ندارید و همچنین برای تایید، به نهاد متمرکز احتیاجی نیست. لازم به ذکر است که ضمانت شما در این نوع از وام گرفتن، ارائه یک وثیقه به صورت دارایی دیجیتال می‌باشد.

صرافی غیرمتمرکز

احتمالا با واژه صرافی آشنا هستید و شاید بدانید که چه کاربردی دارد. به طور خلاصه کاری که صرافی‌ها انجام می‌دهند، مربوط به خرید و فروش ارزها و تعویض آنها به یکدیگر است. در دنیای کریپتوکارنسی، برای تبدیل ارزهای فیات مثل دلار و یورو به ارزهای دیجیتالی یا همان رمز ارزها، صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز زیادی وجود دارد. معروف ترین صرافی متمرکز، که یک سازمان یا گروه پشت آن است، بایننس می‌باشد. این نوع از صرافی‌ها علاوه بر خطرات بسیاری که دارد (که از متمرکز بودن آن نشات می‌گیرد)، هزینه‌های اجرایی بالایی دارند که شامل هزینه کارمندان، سرورها و موارد مختلف دیگر می‌شود. همین هزینه‌های بالا منجر به گران شدن کارمز تراکنش‌ها خواهد شد؛ در عوض، هزینه کارمزدها در صرافی غیر متمرکز ارزان و بسیار پایین تر خواهد بود که البته این هزینه کارمزد در شبکه اتریوم بسیار بالا، اما در شبکه‌های دیگر مثل بایننس اسمارت چین ارزان تر می‌باشد.

صرافی‌های غیر متمرکز یا Decentralized Exchange یا به اختصار DEXها، همه کارهایی که در صرافی‌های متمرکز انجام می‌شود را بر بستر بلاکچین و با استفاده از قراردادهای هوشمند انجام می‌دهند. به عبارت دیگر، تبادل دارایی‌ها در این نوع صرافی، بدون هیچ گونه احراز هویت و افشای اطلاعات شخصی قابل انجام خواهد بود. در واقع از آنجا که صفر تا صد کارها را قراردادهای هوشمند انجام می‌دهد، دیگر خبری از تبعیض‌های نژادی و یا تحریم‌های یک کشور علیه افراد یک کشور دیگر نخواهد بود و همه آزادند که از این پلتفرم‌ها استفاده کنند.

کاربردهای دیگر

از دیگر محصولات مالی حوزه دیفای، می‌توان به خدماتی مانند عرضه استیبل کوین‌ها اشاره کرد که این امر باعث افزایش مقبولیت رمز ارزها خواهد شد. همچنین دریافت وام‌های سریع بدون ضمانت و وثیقه (Flash Loan) نیز یکی دیگر از کاربردهای دیفای می‌باشد.

مزیت‌های دیفای

همانطور که گفته شد، تولد دیفای باعث به وجود آمدن خصوصیات و ویژگی‌های زیادی در امور مالی شد که به نوعی می‌توان گفت که یک انقلاب در این زمینه محسوب می‌شود. به صورت خیلی خلاصه از مزایای بارز این حوزه، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کل امور مالی صورت گرفته در این حوزه به صورت شفاف می‌باشد.

• کل اطلاعات به صورت توزیع شده ذخیره می‌شود.

• کل اطلاعات به صورت باز و Open Source، در اختیار همگان می‌باشد.

• یک نهاد یا سازمان مرکزی کنترل و مدیریت امور را در اختیار ندارد و هر کسی می‌تواند بدون مجوز (Permissionless) در این امور مالی شرکت کند.

• کنترل و اختیار دارایی و اطلاعات در اختیار خود فرد می‌باشد، نه یک نهاد مرکزی.

پروژه‌های برتر دیفای

پروژه‌های اتریوم بر بلاکچین‌های مختلفی وجود دارند، که می‌توان به اتریوم، بایننس و پولکادات اشاره کرد.باید این نکته را در نظر گرفت که خیلی از این پروژه‌ها بر بستر اتریوم می‌باشند، بنابراین اطلاعات و داده‌های آن در بلاکچین اتریوم ذخیره می‌شوند. پروژه‌های مختلفی در این بلاکچین وجود دارند، به عنوان مثال می‌توان با پروتکل‌های وام‌دهی شروع کرد که مشهورترین آنها Maker، Aave و Compound می‌باشد. در مورد صرافی‌های غیرمتمرکز نیز می‌توان به Uniswap و Sushiswap اشاره کرد.

شبکه پولکادات نیز بستر بسیاری از پروژه‌های دیفای است. به عنوان مثال،  Polkaswap یکی از صرافی‌های غیرمتمرکز بر روی این شبکه می‌باشد. همچنین می‌توان به Mantra Dao نیز اشاره کرد که یک پلتفرم وام دهی موجود در حوزه دیفای و در شبکه پولکادات است.

شبکه Binance Smart Chain (BSC) یکی دیگر از شبکه‌هایی است که امکان راه‌اندازی قرارداد هوشمند را فراهم کرده است. از پروژه‌های دیفای راه اندازی شده در این شبکه می‌توان به صرافی غیرمتمرکز binance و AnySwap و Pancakeswap سه صرافی غیرمتمرکز بر روی این شبکه هستند.

به طور کلی با توجه به زیاد بودن پروژه‌های دیفای، بررسی این که کدام پروژه نسبت به پروژه‌های دیگر بهتر است، کار آسانی نیست. بنابراین بهتر است قبل از سرمایه گذاری در این حوزه و در هر پروژه‌ای، به دقت آن پروژه را بررسی کرد. به همین منظور، استفاده از شاخص‌هایی مانند شاخص Defi Pulse و TVL می‌تواند در این راه به شما کمک کننده باشد.

مشکلات دیفای

علیرغم مزایای زیادی که دیفای دارد، این حوزه هم مثل سایر حوزه‌ها خالی از ایراد و چالش نیست. از مشکلات این حوزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اگرچه بسیاری از پروژه‌های دیفای بر بستر اتریوم قرار دارند، اما همیشه بحث مقیاس پذیری و کارمزد شبکه اتریوم یکی بحث‌ها و مشکلاتی بوده که همراه کاربران بلاکچین اتریوم بوده است.

• سرعت پایین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مورد استفاده در پروژه‌های دیفای، که این امر به دلیل کند بودن شبکه‌های بلاکچینی می‌باشد.

• جدید و نوظهور بودن این حوزه باعث شده که تعدادی از کاربران معمولی، به دلیل آشنا نبودن با شیوه کارکرد آن، ضررهایی را تجربه کنند.

• غیر قابل برگشت بودن تراکنش‌ها در در حوزه دیفای. بنابراین لازم است که کاربر در زمان انجام تراکنش‌ها، نهایت دقت را داشته باشد.

• پروسه دریافت وام در پلتفره‌های دیفای، نیازمند قرار دادن یک ضمانت یا وثیقه می‌باشد. این مقدار وثیقه اکثرا از مقدار وام درخواستی می‌باشد.

جمع‌بندی

دیفای یا امور مالی غیر متمرکز، یکی از حوزه‌های بسیار پر پتانسیل دنیای رمز ارزها می‌باشد که از مهم ترین دستاوردهای دنیای بلاکچین است. این حوزه، بخش‌های متفاوتی دارد که می‌توان به صرافی‌های غیر متمرکز، پلتفرم‌های وام دهی و سایر امور مالی اشاره کرد. بسیاری از پروژه‌ها بر بستر اتریوم هستند، اگرچه بر بلاکچین‌های پولکادات و ترون و بایننس نیز وجود دارند. سرمایه گذاری در حوزه دیفای نیازمند دانش و بررسی زیادی خواهد داشت. از طرف دیگر، با توجه به نوظهور بودن این حوزه مانند سایر حوزه‌های دنیای رمز ارزها، همیشه خطراتی نیز وجود دارد. بنابراین برای سرمایه‌گذاری در این حوزه، علاوه بر سودهای زیاد، باید ریسک‌ها را هم در نظر گرفت.