توکن چیست و تفاوت آن باکوین؟

برای اینکه درک دقیقی از توکن و کوین داشته باشیم بهترین کار مراجعه به تاریخ پیدایش پول و سیر تکاملی آن است. اعتبار دادن به سندی نوشتاری برای داد و ستد و خرید کالا از دیر باز وجود داشته و مبنای بوجود آمدن پول کاغذی است. با ورود فناوری دیجیتال و توسعه تکنولوژی رمزنگاری این قابلیت بوجود آمد که بجای کاغذ از کدهای رمزنگاری شده جهت ساخت توکن در بستری رمزنگاری شده به نام بلاکچین استفاده شود. این تحول بزرگ در نحوه نقل و انتقال دارایی‌ها و کاربرد‌ها و تسهیلات جدید بوجود آمده، ناشی از تحولات بسیاری در حوزه زیر ساخت بلاکچین بوده است و همانند بسیاری از دیگر بستر‌های کاربردی مورد استفاده در حوزه‌های مختلف، سیر تکاملی خود را داشته تا به این مرحله از کارآمدی رسیده است.   در ادامه این مقاله سعی داریم توضیحات بیشتری در این باره ارائه دهیم.

تعریف ساده توکن

ممکن است شما در فضاهای مجازی فعالیت‌های مختلفی داشته باشید مثلا در سایت‌های مختلفی که بازی‌های کامپیوتری ارائه میدهند مشغول بوده و یا حتی بخواهید خدمات و یا کالایی را از سایتی که این امکانات را ارائه میدهند خریداری کنید ولی با توجه به اینکه به دلایل مختلفی نمیتوانید مستقیم با ریال یا حتی دلار و یا سایر ارز‌ها خرید خود را انجام دهید مجبور میشوید که با پول رایج داخل آن سایت خدماتی را خریداری کرده تا بتوانید از امکانات این سایت‌ها برخوردار شوید. یک نمونه تعریفی ساده که از توکن میشود دقیقا به این موضوع اشاره دارد و توکن را همانند نوعی پول رایج در پلتفرم و یا سایت‌هایی میدانند که ارزش آن توکن را به رسمیت می‌شناسند و با دریافت آن توکن، خدمات و یا کالاهای خود را ارائه میدهند.با این تعریف یک توکن وسیله یا ابزاری برای تبادلات مالی و یا وسیله‌ای برای پرداخت در خرید و فروش‌های مختلف به حساب می‌آید. با ورود بلاکچین و فناوری رمز نگاری به فضاهای مجازی و دیجیتال این قابلیت برای کاربران و توسعه دهندگان بوجود آمد تا بتوانند توکن‌های خود را در بستر بلاکچین تعریف کرده و به نوعی از یک سری کد‌های رمز نگاری شده در فضای بلاکچینی استفاده کنند. بسترهای بلاکچینی قابلیت‌های مختلفی را برای توسعه دهندگان حوزه رمز نگاری شده ایجاد نموده  و باعث رشد و گسترش توکن‌های مورد استفاده در این بستر‌ها در حوزه‌های مختلفی از جمله امور مالی شده است.

تفاوت توکن و کوین

ممکن است این سوال برای شما بوجود آمده باشد که چرا برخی اوقات واژه کوین و در مواقعی دیگر نام توکن را بکار میبرند. در ابتدا ذکر این نکته را لازم میدانم که هر دو واژه کوین و توکن می‌توانند رمز ارز نامیده شوند. این نامگذاری با توجه به ماهیت ذاتی آنها که بر مبنای رمزنگاری است کاملا درست و مناسب است. حال به سوال اصلی باز میگردیم و آن تفاوت کوین و توکن است. همانطور که میدانیم رمز ارزها در بستر‌های رمزنگاری شده‌ای بنام بلاکچین تعریف میشوند. حال اگر یک بلاکچین رمز ارز مخصوص بخود را داشته باشد به آن کوین می‌گوییم همانند بیت کوین در بستر بلاکچین بیت کوین و اتریوم در بستر بلاکچین اتریوم و کوین آدا در بستر بلاکچین کاردانو . حال اگر رمز ارزی بستر بلاکچین خودش را نداشته باشد و از بلاکچین‌های دیگری استفاده کند به آن رمز ارز توکن میگوییم مثلا توکن یونی سواپ (UNI) که از بلاکچین اتریوم استفاده میکند و یا توکن کیک (CAKE) متعلق به پنکیک سواپ که در بستر بلاکچین بایننس اسمارت چین قرار دارد.

انواع توکن

توکن‌ها را در یک دسته بندی کلی میتوان به توکن‌های مثلی و توکن‌های غیر مثلی (NFT) تقسیم بندی نمود. توکن‌های مثلی همانند رمزارز‌های مختلفی مانند بیت کوین، اتریوم و کاردانو و غیره هستند، هر کدام از این نوع رمزارزها با مشابه خود هیچ تفاوتی ندارند و مثل و یا همانند هم هستند و مثلا شما اگر تعدادی اتریوم داشته باشید میتوانید با همین تعداد اتریوم که مثلا متعلق به همکارتان است عوض کنید. اما توکن‌های غیر مثلی همانند یک اثر هنری هستند و هر توکن غیر مثلی (NFT) منحصر به فرد است و شما نمیتوانید این توکن‌ها را با هم معاوضه کنید بلکه هر کدام از این توکن‌های غیر مثلی برای خود ارزش متفاوتی را دارد.

از این دسته بندی کلی که بگذریم، توکن‌های مثلی از لحاظ خصوصیات و کاربرد‌هایی که دارند به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. که در ادامه به این دسته بندی‌ها اشاره میکنیم.

 استیبل کوین‌ها (stablecoin)

 دسته‌ای از توکن‌های مثلی و قابل تعویض وجود دارد که به آنها توکن‌هایی با ارزش ثابت (stablecoin)  میگویند. همان طور که از نام آنها پیداست، ارزش این کوین‌ها همواره ثابت است و مقدار آن برابر با پشتوانه مالی آن است. این توکن‌های با ارزش ثابت که به استیبل کوین‌ها شهرت دارند از نوسانات رایج در بازار‌های رمزارز‌ها بدور بوده و به عنوان سنگری امن هستند که تریدر‌ها در نوسانات بازار به آنها پناه میبرند.اگر شما یک تریدر باشید استیبل کوین‌ها به شما این امکان را میدهند که زمانیکه توکن‌های دیگر شما در سود هستند و می‌خواهید این سود حاصل را حفظ کرده و از نوسانات قیمتی در امان بمانید، توکن‌های خود را به استیبل کوین تبدیل کرده و منتظر موقعیت معاملاتی بعدی برای تبدیل دوباره آن به کوین مورد نظر خود باشید. از استیبل کوین‌های معروف می‌توان به تتر (USDT) و USD Coin (USDC) و  DAI اشاره نمود.

توکن‌های کاربردی (Utility Token)

توکن‌های مثلی، بنا به کاربرد‌های مختلفی که دارند به انواع گوناگونی می‌توانند تقسیم شوند مثلا برخی از توکن‌ها با توجه به اهدافی که توسعه دهندگان پروژه آن توکن برای آن تعریف کرده‌اند میتوانند امکانات و کاربرد‌های فراوانی در پلتفرم آن پروژه داشته باشند. مثل این قابلیت که با توکن بتوان خدمات و یا کالاهایی را از پلتفرم مربوطه خریداری نمود که در این صورت به آنها توکن‌های کاربردی یا(Utility Token) میگوییم. برای مثال میتوانیم از توکن کاربردی کیک (CAKE) نام ببریم که با داشتن آن می‌توانید در استخر‌های سرمایه گذاری مختلفی شرکت کرده و سود‌های مختلفی را متناسب با آن استخر دریافت نمایید. بسیاری دیگر از پلتفرم‌های حوزه دیفای وجود دارد که کاربرد‌های متنوعی برای توکن‌های کاربردی خود در حوزه مالی ایجاد نموده‌اند.

توکن‌های حاکمیتی (Governance Token)

 دسته‌ای دیگر از توکن‌ها وجود دارند که کاربران با داشتن آنها میتوانند صاحب امتیازاتی در رای گیری‌هایی که در پروژه انجام می شود، باشند. این گونه رای گیری‌ها معمولا برای اعمال تغییرات در نحوه کارکرد پروژه از کاربران انجام می‌گیرد و افرادی که مقدار بیشتری از این توکن‌ها را که به نام توکن‌های حاکمیتی (Governance Token) شهرت دارند داشته باشند میتوانند تاثیر بیشتری در تغییراتی که در پروژه اعمال میشود داشته باشند. با توجه به اهمیتی که موضوع مشارکت در تصمیم گیری برای ارتقاء و جهت گیری‌های یک پروژه دارد افراد زیادی مایل به داشتن این توکن‌ها برای کسب قدرت و داشتن حق رای بیشتر هستند تا بتوانند در جهت گیری‌ها و تغییرات مهمی که می‌تواند در حوزه فعالیت پروژه تاثیر گذار باشد، سهیم باشند. از برخی از این توکن‌های حاکمیتی می‌توان به  UNI، COMP  و SNX اشاره نمود.برخی دیگر از توکن‌ها نیز با توجه به قابلیت‌هایی که بستر بلاکچینی آنها دارا می‌باشند از پتانسیل ویژه‌ای برای پرداخت‌های مالی برخوردار هستند که با نام توکن‌های پرداخت (Payment Tokens) شناخته می‌شوند. البته لازم به ذکر است که برخی توکن‌ها قابلیت‌های مختلفی دارند و در یک دسته خاص قرار نمی‌گیرند و با توجه به قابلیت‌های تعریف شده تسهیلات متفاوتی برای کاربران ایجاد میکنند بنابراین از برخی از توکن هایی که در دسته بندی های قبلی وجود دارند و به آنها اشاره شد می توان به عنوان توکن های پرداخت نیز نام برد.

بستر‌های توکن‌ها

توکن‌های مختلف جدا از اینکه از چه نوع خصوصیاتی برخوردارند و چه تسهیلاتی را برای دارندگان خود دارند در بستر‌ها یا بلاکچین‌های مختلفی میتوانند تعریف شوند. یکی از بلاکچین‌های مطرح اتریوم است که با توجه به اینکه قرار داد‌های هوشمند زیادی میتوانند بر روی آن اجرا شوند یکی از بستر‌هایی است که بسیاری از توکن‌ها در حوزه‌های کاربردی مختلفی بر روی آن پیاده سازی شده‌اند. امروزه بستر‌های بلاکچینی مختلفی وجود دارند که هر کدام کوین اختصاصی یا بومی خود را دارند و جدای از این کوین بومی بسیاری دیگر از توکن‌های دیگر نیز می‌توانند در بستر این بلاکچین‌ها تعریف شوند و بنا بر امکاناتی که آن بلاکچین دارد در حوزه‌های مختلفی به کاربران خدمات گوناگونی را ارائه دهند. به عنوان مثال می‌توان به بلاکچین اوالانچ (Avalanche) و بلاکچین سولانا (Solana) اشاره نمود که با داشتن برخی از قابلیت‌های ویژه نسبت به بلاکچین اتریوم می‌توانند کاربرد‌های مفیدی را برای توکن‌های خود ایجاد نمایند.

کیف پول توکن

شما هر فعالیتی در دنیای رمزارزها بخواهید انجام دهید در گام نخست نیاز به داشتن کیف پولی مناسب که توانایی پشتیبانی کوین یا توکن مورد نظر شما را داشته باشد خواهید داشت. در واقع کیف پول امکانی برای شما فراهم می‌آورد که بتوانید توکن‌های خود را که در بستر‌های بلاکچینی رمز نگاری و ثبت شده‌اند با کلید خصوصی که به شما میدهد رویت کرده و در صورت تمایل آنها را به ادرس دیگری انتقال داده و یا به موجودی کیف پول خود اضافه نمایید. نکته مهمی که در اینجا وجود دارد انتخاب کیف پولی مناسب است که بتواند با حفظ امنیت و استفاده از فضایی ایمن از توکن مورد نظر شما پشتیبانی نماید. با توجه به افزایش روز افزون کلاهبرداری‌ها در حوزه رمز ارز‌ها و وجود کیف پول‌های تقلبی و یا نا ایمن در بستر‌های مختلف، برای اینکه بتوانید مکانی امن را برای محافظت از دارایی‌های خود انتخاب کنید بهترین راه استفاده از کیف پول مورد تایید سایت اصلی پروژه و دانلود آن کیف پول از سایت معتبر اصلی پروژه است. برخی دیگر از کیف پول ها نیز وجود دارند که از رمز ارزهای مختلفی پشتیبانی میکنند. برای مثال از کیف پول های مختلفی همانند متامسک، تراست والت و اتمیک والت می توان نام برد.

 روش ساخت توکن

همانطور که قبلا اشاره شد توکن‌ها می‌توانند در بستر‌های بلاکچینی مختلفی تعریف شوند از قدیمی ترین بستر‌های بلاکچینی که بسیاری از این توکن‌ها بر بستر آن قرار داده شده‌اند اتریوم است. از بستر‌های بلاکچینی دیگر میتوان به بایننس اسمارت چین و سولانو و آوالانچ و فانتوم اشاره نمود. نکته‌ای که در ارتباط با ساخت توکن در هر کدام از این بلاکچین‌ها وجود دارد این است که هر کدام از این بلاکچین‌ها استاندارد‌های مخصوص خود را داشته و زبان برنامه نویسی مخصوص آن بلاکچین را باید استفاده نمود. برای مثال برای ساخت توکن مثلی در بستر اتریوم از استاندارد ERC20 باید استفاده نمود در حالی که برای ساخت توکن‌های غیر مثلی در بستر اتریوم این استاندارد جوابگو نیست برای همین استاندارد دیگری به نام ERC721 برای ساخت توکن‌های غیر مثلی در بستر اتریوم ایجاد شده است که قابلیت ساخت NFT در این استاندارد در نظر گرفته شده است. البته برخی از پلتفرم‌ها با فراهم آوردن امکاناتی ویژه این امکان را به کاربران خود میدهند تا بدون داشتن دانشی تخصصی در زبان‌های برنامه نویسی در بستر بلاکچین، بتوانند توکن خود را بسازند. در مورد توکن‌های غیر مثلی به دلیل استقبال فراوانی که از آنها شده است بیشتر پلتفرم‌هایی که برای خرید و فروش آنها بکار میرود، امکان ضرب آسان توکن غیر مثلی را نیز برای کاربران خود فراهم آورده‌اند.

توکن‌های پرطرفدار

توکن‌ها با توجه به امکاناتی که برای کاربران خود بوجود می‌آورند و نیز با توجه به قابلیت‌هایی که دارند مورد توجه دارندگان خود هستند. مثلا شما طرفدار پلتفرم خاصی هستید و دوست دارید در تغییراتی که این پلتفرم می‌خواهد داشته باشد شرکت کرده و از حق رای بالایی برخوردار باشید بنابراین علاقه مند میشوید تا توکن حاکمیتی این پلتفرم را خریداری کنید. در مثالی دیگر برخی از توکن‌ها با توجه به اینکه کاربرد‌های فراوانی را برای دارندگان خود در استفاده از پلتفرم مربوطه فراهم می‌آورند مورد توجه بسیاری از کاربران قرار گرفته‌اند و طرفداران بسیاری دارند. توکن‌های مختلف هر کدام با توجه به اینکه چه نیازهایی از کاربران خود را برطرف میکنند طرفداران خاص خود را دارند. اما وقتی صحبت از توکن‌های پرطرفدار به میان می‌آید بیشتر نگاه‌ها به سوی کوین‌های با بنیاد قوی میرود. این کوین‌ها که در بستر بلاکچین‌های مطرحی همانند اتریوم قرار دارند با توجه به اینکه از بنیادی قوی برخوردارند به مرور زمان همانند سهام شرکت‌های فعال و کارآمد سود قابل توجهی را برای دارندگان خود به ارمغان می‌آورند. از دیگر بلاکچین های با بنیاد قوی که طرفداران زیادی دارد می‌توان به پروژه کاردانو و توکن بومی آدا (ADA) اشاره نمود که با توجه به گسترش اکوسیستم خود و ایجاد بستر‌هایی که موجب افزایش تقاضا برای این توکن می‌شوند میتواند آینده خوبی داشته باشد. برخی دیگر از توکن‌های پر طرفدار همانند دوج کوین (Dogecoin) نیز وجود دارند که به دلیل حمایت برخی از چهره‌های مشهور از آنها توانسته‌اند طرفداران زیادی به خود جذب کنند. این پروژه ها ممکن است در آینده با افزودن قابلیت های کاربردی مختلف به خود طرفداران خود را بیشتر نمایند.

جمع بندی

با نگاهی به سیر تکاملی پول به نظر می‌رسد که با پیشرفت تکنولوژی و فراهم آمدن قابلیت‌های جدید، زمان ایجاد بستری مناسب برای ارتقاء ابزار‌های پرداختی به سطحی بالاتر فرا رسیده است. با توجه به اهمیت بالایی که موضوع امنیت و حریم خصوصی در امور مالی و ابزار‌های پرداختی دارند، بستر بلاکچین به عنوان یک تکنولوژی که با ایجاد زیر ساختی مناسب توانسته بستری ایمن و غیر متمرکز را برای ایجاد توکن‌های مختلف فراهم آورد از اهمیت و اعتبار ویژه‌ای برخوردار شده است. توکن‌های مختلفی که هر کدام با توجه به امکانات بلاکچینی بستر خود می‌توانند تسهیلات ویژه و امکانات نوینی را در اختیار کاربران خود قرار دهند در آینده‌ای نزدیک می‌تواند امور مالی سنتی را تحت تاثیر خود قرار داده و شرایط را برای تحولی بزرگ در این حوزه فراهم آورند.