صرافیهای غیر متمرکز یا DEX بازارهای همتا به همتا هستند که در آن معامله گران بدون واگذاری مدیریت وجوه خود به یک واسطه یا صرافی متمرکز می توانند معاملات خود را انجام دهند. تراکنش و معاملاتی که در صرافی غیرمتمرکز انجام میشوند از طریق قراردادهای هوشمندی که در واقع یک سری کدهایی نوشته شده در بستر بلاکچین هستند و بطور خودکار عمل میکنند انجام میشود. همتا به همتا به بازاری گفته میشود که خریداران و فروشندگان رمزارزها را به هم مرتبط میکند . در این صرافی های غیر متمرکز خریداران و فروشندگان کنترل کلیدهای خصوصی کیف پول خود را به عهده دارند. کلید خصوصی نوعی رمزگذاری پیشرفته است که کاربران را قادر میسازد به رمزارزهای خود دسترسی داشته باشند. کاربران می توانند بلافاصله پس از ورود به DEX با کلید خصوصی خود به موجودی رمزارزهای خود دسترسی پیدا کنند. آنها نیازی به ارائه اطلاعات شخصی مانند نام و آدرس ندارند، که برای افرادی که حریم خصوصی برای آنها مهم است بسیار ارزشمند است. نوآوریهایی که مشکلات مربوط به نقدینگی را حل میکنند، مانند بازارسازهای خودکار AMM ها ،به جذب کاربران به فضای مالی غیرمتمرکز (DeFi) کمک کرده و تا حد زیادی باعث رشد آن شده اند. تجمیع کنندههای DEX ها و کیف پول های مختلف با بهینهسازی قیمتهای توکن ها و کارمزد های مربوطه ، به رشد پلتفرمهای غیرمتمرکز کمک شایان توجهی نموده اند و برای کاربران خود نیز به صرفه تر هستند.
صرافیهای غیرمتمرکز براساس قراردادهای هوشمند کار میکنند و به معاملهگران اجازه میدهند بدون واسطه، سفارش گذاری کنند. در حالیکه صرافی های متمرکز توسط یک سازمان متمرکز مانند بانک مدیریت می شوند. صرافیهای متمرکز بیشترین حجم معاملات در بازار رمزارزها را تشکیل میدهند، زیرا آنها نهادهای قانون گذاری شده ای هستند که وجوه کاربران را نگهداری میکنند و پلتفرمهایی با کاربری آسان برای تازهواردها ارائه میدهند. برخی صرافی های متمرکز حتی دارایی های سپرده شده را بیمه نیز می کنند.
خدمات ارائه شده توسط یک صرافی متمرکز را میتوان با خدمات ارائه شده توسط یک بانک مقایسه کرد. بانک وجوه مشتریان خود را ایمن نگه میدارد و خدمات امنیتی و نظارتی را ارائه میکند و جابهجایی وجوه را برای مشتریان خود آسانتر میکند. در مقابل، صرافیهای غیرمتمرکز به کاربران اجازه میدهند تا با تعامل با قراردادهای هوشمند در پلتفرم معاملاتی، مستقیماً از کیف پول خود معامله کنند. در این صرافی ها مسئولیت محافظت از دارایی ها به عهده خود کاربر است و در صورت انجام اشتباهاتی نظیر گم کردن کلید خصوصی و ارسال به آدرس اشتباه مسئولیت آن به عهده خود کاربر است. صرافی های غیرمتمرکز محبوب بر روی بلاک چین های پیشرویی مانند اتریوم ساخته شده اند که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی میکنند. آنها بر روی پروتکل های لایه یک قرار گرفته اند، به این معنی که مستقیماً بر روی بلاک چین ساخته شده اند.
صرافیهای غیرمتمرکز بر روی شبکههای بلاکچین ساخته میشوند که از قراردادهای هوشمند پشتیبانی میکنند و کاربران در آن مسئولیت نگهداری از دارایی های شخصی را در کیف پول خود به عهده دارند، در اصل، معامله گران در هنگام استفاده از DEX ها با قراردادهای هوشمند در بلاکچین تعامل دارند.سه نوع اصلی از صرافیهای غیرمتمرکز وجود دارد: بازارسازهای خودکار(AMM)، DEX های شامل لیست سفارش و تجمیعکنندههای DEX ها .جالب است بدانید اولین صرافی های غیرمتمرکز از همان نوع دفترهای سفارشگذاری، مشابه صرافی های متمرکز استفاده میکردند.
سیستم های بازارساز خودکار (AMM) بر قراردادهای هوشمند متکی هستند و برای حل مشکل تامین نقدینگی ایجاد شدهاند. ایجاد این صرافی ها تا حدی برگرفته از مقاله ویتالیک بوترین، یکی از بنیانگذاران اتریوم در مورد صرافی های غیرمتمرکز است که نحوه انجام معاملات در بلاکچین با استفاده از قراردادهای دارای توکن را شرح می دهد.AMM ها اطلاعات قیمتی را از صرافی ها و سایر پلتفرم های قراردادهای هوشمند میگیرند و به جای تطبیق سفارشهای خرید و فروش، از مجموعههای داراییهای از پیش تأمینشده به نام استخر نقدینگی استفاده میکنند.
استخرها توسط کاربران دیگری تامین نقدینگی میشوند که این تامین کنندگان در ازای تامین نقدینگی درصدی از کارمزد معاملات را دریافت میکنند. این ارائه دهندگان نقدینگی باید ارزشی معادل از هر دارایی را در جفت معاملاتی سپرده گذاری کنند تا سود دارایی های ارز دیجیتال خود را به دست آورند، فرآیندی که به عنوان استخراج نقدینگی شناخته میشود.این صرافیها اغلب بر اساس میزان وجوه قفل شده در قراردادهای هوشمندشان (TVL) رتبهبندی میشوند. میزان وجوه قفل شده یک پارامتر اصلی و اساسی در این استخر های نقدینگی است و هر چه این میزان بیشتر باشد میزان اعتبار آن استخر بیشتر است. اگر میزان نقدینگی کافی نباشد استخر دارای لغزش (slippage) میشود در این حالت خریدار برای خرید کوین مورد نظر خود مجبور است مبلغی بیشتر از ارزش و قیمت ان توکن را پرداخت نماید. در واقع لغزش زمانی اتفاق میافتد که کمبود نقدینگی در پلتفرم باعث شود خریدار قیمتهای بالاتر از بازار را برای خرید خود بپردازد . کمبود نقدینگی میتواند معاملهگران را از استفاده از این پلتفرمها منصرف کند، زیرا سفارشهای بزرگتر با ضرر بیشتری همراه خواهد بود.
ارائه دهندگان نقدینگی همچنین با خطرات مختلفی از جمله "زیان غیردائمی" (impermanent loss)روبرو هستند که نتیجه مستقیم سپرده گذاری دو دارایی برای یک جفت معاملاتی خاص است. زمانی که یکی از این دارایی ها نوسانات بیشتری نسبت به دیگری داشته باشد، معاملات صورت گرفته در پلتفرم میتواند مقدار یک دارایی را در استخر نقدینگی کاهش دهد و تامین کننده نقدینگی اگر بخواهد نقدینگی خود را در این زمان که نوسان جفت رمز ارز بالاست از استخر خارج کند موجودی کافی در استخر وجود نخواهد داشت. البته همان طور که از نام آن پیداست این زیان ناپایدار است زیرا قیمت دارایی همچنان میتواند به سمت بالا یا پایین حرکت کند و معاملات انجام شده میتواند نسبت جفت رمز ارز را متعادل کند. نسبت جفت رمز ارز ، نسبت هر دارایی نگهداری شده در استخر نقدینگی را توصیف میکند. علاوه بر این، کارمزدهای جمعآوریشده از معاملات میتواند زیان را در طول زمان جبران کند.
دفتر سفارش، سوابق تمام سفارشهای باز برای خرید و فروش داراییها را برای جفت داراییهای خاص جمعآوری میکنند. سفارش های خرید نشان میدهد که یک معاملهگر مایل به خرید و پیشنهاد برای یک دارایی با قیمتی خاص است، و سفارش های فروش نشان میدهد که یک معاملهگر آماده است تا قیمت خاصی را برای دارایی مورد بررسی بفروشد یا درخواست کند. اختلاف بین این قیمت ها عمق دفتر سفارش و قیمت بازار را تعیین میکند.دکس های دارای دفتر سفارش دارای دو نوع هستند: دکس های دارای دفترهای سفارش گذاری روی زنجیره و دکس های دارای دفترهای سفارش گذاری خارج از زنجیره. دکس هایی که ازدفتر سفارش روی زنجیره استفاده میکنند اغلب اطلاعات سفارشات باز را در زنجیره نگه میدارند، در حالی که وجوه کاربران در کیف پول آنها باقی میماند. این مبادلات ممکن است به معامله گران اجازه دهد تا با استفاده از وجوهی که از وام دهندگان در پلتفرم وام میگیرند از معاملات اهرم دار استفاده کنند.
معاملات اهرمی سود یک معامله را افزایش می دهد، اما خطر از دست رفتن سرمایه را نیز افزایش میدهد.با این حال، دکس هایی که دفتر سفارش گذاری خود را خارج از بلاکچین نگه میدارند، فقط معاملات را در بلاکچین انجام میدهند تا مزایای صرافیهای متمرکز را برای معاملهگران به ارمغان بیاورند. استفاده از دفترهای سفارش خارج از زنجیره به صرافی ها کمک می کند تا هزینه ها را کاهش داده و سرعت را افزایش دهند و تضمین میکنند که معاملات با قیمت های مورد نظر کاربران انجام می شود.برای ارائه گزینه های معاملاتی اهرمی، این صرافی ها همچنین به کاربران اجازه میدهند وجوه خود را به سایر معامله گران قرض دهند. وجوه وام داده شده در طول زمان سود دریافت میکنند واین سود توسط صرافی تضمین میشود. ذکر این نکته ضروری است که DEX های دارای دفتر سفارش اغلب با مشکلات نقدینگی روبرو هستند. از آنجایی که آنها اساساً با صرافیهای متمرکز رقابت میکنند و به دلیل آنچه که برای انجام تراکنشهای زنجیرهای پرداخت میشود، هزینههای اضافی متحمل میشوند، برای همین موضوع معاملهگران معمولاً به پلتفرمهای متمرکز تمایل دارند. DEX ها با دفترچه های سفارش خارج از زنجیره این هزینه ها را ندارند اما ریسک های مرتبط با قراردادهای هوشمند با توجه به سپرده گذاری وجوه در آنها کماکان وجود دارد.
تجمیع کنندگان DEX از چندین پروتکل و مکانیسم مختلف برای حل مشکلات مرتبط با نقدینگی استفاده میکنند. این پلتفرمها اساسا نقدینگی را از چندین DEX جمعآوری میکنند تا لغزش در سفارشهای بزرگ را به حداقل برسانند، کارمزد سوآپ و قیمت توکن را بهینه کنند و بهترین قیمت ممکن را در کوتاهترین زمان ممکن به معاملهگران ارائه دهند.محافظت از کاربران در برابر نوسانات قیمتی و کاهش احتمال تراکنش های ناموفق دو هدف مهم دیگر تجمیع کننده های DEX است. برخی از تجمیعکنندگان DEX نیز از نقدینگی پلتفرمهای متمرکز استفاده میکنند تا تجربه بهتری را به کاربران ارائه دهند.
شما میتوانید بدون ثبت نام و حتی بدون وارد کردن آدرس ایمل از صرافی های غیر متمرکز استفاده کنید. در عوض، معامله گران به یک کیف پول سازگار با قراردادهای هوشمند در شبکه صرافی نیاز دارند. هر کسی که تلفن هوشمند و اتصال به اینترنت داشته باشد میتواند از خدمات مالی ارائه شده توسط DEX بهره مند شود.برای استفاده از DEX ها، اولین قدم این است که شما تصمیم بگیرید از کدام شبکه می خواهید استفاده کنید و مورد بعدی این است که یک کیف پول سازگار با شبکه مورد نظرانتخاب کنید و مقداری از توکن بومی آن شبکه را در آن داشته باشید. توکن بومی رمزارزی است که برای پرداخت هزینه تراکنش در یک شبکه خاص استفاده میشود.برنامه های افزودنی کیف پول که به کاربران امکان میدهد مستقیماً در مرورگرهای خود به وجوه خود دسترسی داشته باشند، تعامل با برنامه های غیرمتمرکز (DApps) مانند DEX را آسان میکند. این ها مانند هر برنامه افزودنی دیگری نصب میشوند و از کاربران میخواهند که کیف پول موجود را از طریق عبارت seed یا کلید خصوصی بازیابی کرده یا یک کیف جدید ایجاد کنند. این کیف پول ها همچنین ممکن است دارای برنامه های کاربردی تلفن همراه باشند تا معامله گران بتوانند از پروتکل های DeFi درمکان های مختلف استفاده کنند. پس از انتخاب یک کیف پول، باید با توکن هایی که برای پرداخت هزینه تراکنش در شبکه انتخابی استفاده میشود، سرمایه گذاری شروع شود. در واقع توکن بومی و سازگار با شبکه مورد نظر را میتوان از صرافی های متمرکز و غیر متمرکز دیگر نیز تهیه کرد و به کیف پول مورد نظر برای شروع سرمایه گذاری و معامله انتقال داد.
معامله در صرافی های غیرمتمرکز میتواند گران باشد، به خصوص اگر کارمزد تراکنش های شبکه در هنگام انجام معاملات بالا باشد. با این وجود، استفاده از پلتفرم های DEX مزایای بی شماری دارد. در ادامه به برخی اشاره میکنیم:
صرافیهای متمرکز باید بهصورت جداگانه توکنها را بررسی کنند و قبل از فهرست کردن، از مطابقت آنها با قوانین محلی اطمینان حاصل کنند. صرافیهای غیرمتمرکز میتوانند شامل هر توکنی باشد که بر روی بلاک چین ساخته شده است، به این معنی که پروژههای جدید احتمالاً قبل از در دسترس قرار گرفتن درصرافی های متمرکز، در این صرافیها فهرست میشوند.یعنی معامله گران میتوانند در اولین فرصت ممکن در پروژه ها وارد شوند، اما به یاد داشته باشید که انواع توکن های کلاهبرداری نیز به راحتی در DEX ها فهرست میشود.
هنگامی که کاربران یک رمز ارز را با ارز دیگر مبادله میکنند، ناشناس بودن آنها در DEX حفظ میشود. برخلاف صرافیهای متمرکز، کاربران نیازی به گذراندن فرآیند شناسایی استاندارد به نام "مشتری خود را بشناسید (KYC) "ندارند. فرآیندهای KYC شامل جمع آوری اطلاعات شخصی معامله گران، از جمله نام قانونی کامل آنها و تصویری از مدرک شناسایی صادر شده معتبر دولتی است. در نتیجه، DEX ها برای افرادی که میخواهند کاملا ناشناس بمانند گزینه مناسبی است.
به دلیل اینکه دارایی معامله گران در صرافی غیر متمرکز در کیف پول آنها قرار دارد و فقط زمان معامله نیاز به اتصال کیف پول خود به صرافی دارند بنابراین اگر هم زمانی صرافی غیر متمرکز هک شود تنها دارایی افرادی که برای استخر صرافی تامین نقدینگی انجام میدهند به خطر می افتد.
ریسک طرف مقابل زمانی اتفاق میافتد که طرف دیگر درگیر در معامله، بخشی از معامله را انجام ندهد و تعهدات قراردادی خود را نپذیرد. از آنجایی که صرافی های غیرمتمرکز بدون واسطه و مبتنی بر قراردادهای هوشمند هستند، این ریسک از بین میرود.
علیرغم مزایای فوق، معایب مختلفی در صرافی های غیرمتمرکز وجود دارد، از جمله فقدان دانش فنی مورد نیاز برای تعامل با این صرافی ها، میزان آسیب پذیری قراردادهای هوشمند و لیست شدن توکن های کلاهبرداری.
DEX ها با استفاده از کیف پول های رمزنگاری شده قابل دسترسی هستند که می توانند با قراردادهای هوشمند تعامل داشته باشند. کاربران نه تنها باید نحوه استفاده از این کیف پول ها را بدانند، بلکه باید مفاهیم مرتبط با امنیت را نیز درک کنند. معامله گر باید دانش لازم برای استفاده از کیف پول سازگار با صرافی مورد نظر را داشته باشد.بدون داشتن اطلاعات کافی، معامله گران اشتباهات مختلفی را ممکن است مرتکب شوند که ممکن است منجر به از دست دادن سرمایه شود
قراردادهای هوشمند در بلاک چینهایی مانند اتریوم در دسترس عموم هستند و هر کسی میتواند کد خود را بالا بیاورد. این کد های نرم افزاری اغلب دارای باگ های مختلفی هستند که حتی ممکن است از دید دقیقترین ادیت کننده ها نیز مخفی باقی بماند و آسیب های مختلف مالی را برای کاربران داشته باشد.
صرافی های غیر متمرکز امکانات متنوعی را در اختیار کاربران قرار دادهاند اما با توجه به اینکه هر کسی میتواند یک توکن جدید را در یک صرافی غیرمتمرکز فهرست کند و با جفت کردن آن با رمز ارز های دیگر نقدینگی را فراهم کند، بنابراین باید همواره مراقب توکن های کلاهبرداری باشیم.قبل از خرید، معاملهگران میتوانند با خواندن سپید نامه (white paper)، پیوستن به جامعه رمزارز مورد نظر در رسانههای اجتماعی و جستجوی ممیزیهای احتمالی در پروژه، تا حد امکان اطلاعات بیشتری در مورد یک توکن به دست آورند. انجام این کارها در شناسایی این توکن های کلاهبرداری به ما کمک بسیاری میکند.
آیا مطلب مفید بود ؟
از حمایت شما سپاسگزاریم. خوشحالیم این مطلب برای شما مفید بوده است
دیدگاه شما با موفقیت ثبت شد
شماره موبایل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *